Na podstawie wartości firmy podejmowane są decyzje dotyczące jej kupna lub sprzedaży, pozyskiwania inwestorów czy strategii rozwoju. W praktyce jednak okazuje się, że to samo przedsiębiorstwo może być wycenione w różny sposób w zależności od wielu czynników.
W tym artykule omówimy, dlaczego te same zasoby, przychody czy rentowność mogą prowadzić do zupełnie odmiennych wyników wyceny.
Podstawowe metody wyceny firm
Istnieje kilka głównych metod wyceny firm, które stosowane są w zależności od celu analizy. Metoda dochodowa opiera się na prognozach dotyczących przyszłych przepływów pieniężnych i ich zdyskontowanej wartości. Metoda majątkowa skupia się na wycenie posiadanych aktywów i zobowiązań, natomiast metoda porównawcza odnosi się do cen podobnych przedsiębiorstw na rynku. Wybór konkretnej metody może istotnie wpływać na uzyskaną wartość.
Czynniki wpływające na różnice w wycenie tej samej firmy
Jednym z ważniejszych powodów różnych wyników wyceny jest cel, w jakim jest ona przeprowadzana. Jeśli wycena przedsiębiorstwa ma służyć jego sprzedaży, wówczas często zakłada się optymistyczne prognozy dotyczące przyszłych wyników finansowych. Inaczej będzie w przypadku wyceny pod kątem zabezpieczenia kredytu bankowego, gdzie instytucje finansowe stosują bardziej konserwatywne podejście. Podobne rozbieżności występują w sytuacji restrukturyzacji firmy, gdzie nacisk kładziony jest na wartość aktywów, a niekoniecznie potencjał wzrostu.
Nie bez znaczenia pozostaje również perspektywa czasowa. Krótkoterminowa wycena może koncentrować się na bieżących wynikach finansowych, podczas gdy analiza długoterminowa bierze pod uwagę możliwości rozwoju, innowacje czy zmiany w branży.
Zmieniająca się sytuacja rynkowa również powoduje, że wycena tej samej firmy może się zmieniać nawet w krótkim okresie czasu. Kiedy gospodarka znajduje się w fazie wzrostu, inwestorzy są skłonni płacić więcej, ponieważ przewidują lepsze wyniki finansowe. Z kolei w okresach recesji wycena firmy może dramatycznie spadać.
Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na różnice w wycenie jest struktura finansowa przedsiębiorstwa. Firmy posiadające duże zadłużenie mogą być wyceniane inaczej niż te, które finansują swoją działalność głównie z kapitału własnego. Kredytodawcy oraz inwestorzy oceniają ryzyko związane z obsługą długu, co może wpływać na końcową wartość firmy.
Znaczenie ma również pozycja konkurencyjna przedsiębiorstwa w swojej branży. Firmy o silnej marce, lojalnej bazie klientów i unikalnym produkcie uzyskują wyższą wycenę niż ich konkurenci o mniej ugruntowanej pozycji na rynku. Wartość firmy zależy też od jej modelu biznesowego – firmy o wysokim poziomie skalowalności, jak platformy technologiczne, są często wyceniane znacznie wyżej niż tradycyjne przedsiębiorstwa oparte na fizycznych aktywach.
Wpływ wyboru metody wyceny firmy na jej wartość
Każda z metod wyceny prowadzi do innego wyniku, ponieważ opiera się na różnych założeniach. Metoda dochodowa pokaże wysoką wartość w przypadku firm o dużym potencjale wzrostu, ale w firmach o niskiej rentowności jej wyniki będą mniej korzystne. Z kolei metoda majątkowa może nie doceniać firm, których wartość tkwi w kapitale ludzkim czy markach, a nie w fizycznych aktywach. Metoda porównawcza często daje zniekształcony obraz, jeśli na rynku brakuje podobnych przedsiębiorstw do porównania. Dlatego tak ważne jest dopasowanie metody do konkretnej sytuacji.
Dodatkowym wyzwaniem jest stosowanie różnych wskaźników i parametrów w poszczególnych metodach. W metodzie dochodowej istotną rolę odgrywa stopa dyskontowa, która uwzględnia ryzyko działalności firmy oraz koszt kapitału. Nawet niewielka zmiana tego wskaźnika prowadzi do znacznych różnic w wycenie. W przypadku metody porównawczej istotne jest dobranie odpowiednich spółek referencyjnych – błędny dobór skutkuje nieadekwatną wyceną.
Warto również zauważyć, że niektóre metody mogą być bardziej podatne na manipulację. Na przykład metoda majątkowa pozwala na stosunkowo prostą analizę wartości księgowej aktywów, ale nie uwzględnia potencjalnych przyszłych zysków. Natomiast metoda dochodowa jest wrażliwa na subiektywne prognozy dotyczące wzrostu przychodów i kosztów operacyjnych.
Przykłady praktyczne wyceny firm
Spójrzmy na realne przypadki, gdzie jedno przedsiębiorstwo może mieć różne wyceny. Np.: startup technologiczny może być wyceniony bardzo wysoko przez fundusze venture capital ze względu na przewidywany wzrost, ale zupełnie inaczej oceniony przez bank, który patrzy głównie na bieżące przychody.
Podobnie firma produkcyjna, która posiada wiele nieruchomości, może mieć wyższą wycenę majątkową niż dochodową, jeśli jej rentowność jest niska. To pokazuje, że wartość firmy jest względna i zależy od kontekstu.
Jak rzetelnie wyceniać firmy?
Wycena przedsiębiorstwa to złożony proces, na który wpływa wiele czynników. Cel wyceny, sytuacja rynkowa, metody analizy oraz subiektywne założenia sprawiają, że to samo przedsiębiorstwo może mieć diametralnie różne wartości. Dlatego przy interpretacji wyników wyceny warto zwracać uwagę na kontekst oraz stosowane metody, aby uzyskać jak najbardziej rzetelny obraz wartości firmy.